Must have jesiennej suplementacji

Czyli mowa o witaminie D, która w produktach żywnościowych występuje naturalnie w dwóch formach – witamina D2 (z produktów roślinnych i grzybów) oraz witamina D3 (z produktów pochodzenia zwierzęcego oraz syntezy skórnej).

Podstawowym parametrem definiującym poziom witaminy D w organizmie jest jeden z jej metabolitów, czyli 25(OH)D będący sumą stężenia 25(OH)D3 i 25(OH)D2. Idealnie byłoby podczas diagnostyki oznaczać aktywną formę witaminy D, czyli kalcytriol, niestety badanie to jest kosztowne z uwagi na takie parametry kalcytriolu,  jak: krótki okres półtrwania i jego niskie stężenie. Na rynku pojawiają się badania, które w sposób pośredni dają nam informację na temat stężenia kalcytriolu we krwi, poprzez określenie stosunku metabolitów 25(OH)D względem katabolitu 24,25(OH)D3.

Wyżej wspomniany stosunek pomaga nam ocenić jaka jest skuteczność suplementacji, którą stosujemy i czy dobrana dawka jest dla nas odpowiednia.

Ale zaczynając od początku, do czego witamina D jest nam tak w zasadzie potrzebna? Jakie są jej funkcje w naszym organizmie?

• wywiera efekty plejotropowy – oddziałuje na 200 różnych genów;
• reguluje gospodarkę wapniowo -fosforanową;
• regeneruje neurony, zwiększa masę mięśniową i siłę mięśni;
• ma działanie immunomodulujące i pośrednio przeciwbakteryjne;
• oddziałuje także na układ rozrodczy: zwiększa spermatogenezę i rozrodczość oraz hamuje rozrost endometrium;
• poprawia regenerację wątroby;

Rzecz jasna, nie są to jedyne aspekty, w których znaczenie odgrywa witamina D. Jej działanie wywiera wpływ na funkcjonowanie wielu układów organizmu.

Skoro witamina D jest tak ważna, to jakie ilości powinniśmy dostarczać naszemu organizmowi?

Zapotrzebowanie na witaminę D zależy od wieku, stanu fizjologicznego, masy ciała i według norm adekwatne spożycie wynosi od 10 do 20 µg w zależności od grupy. Czy możliwa jest odpowiednia podaż tego składnika z dietą? Jednym z bogatszych źródeł witaminy D są tłuste ryby morskie, a w szczególności węgorz i aby zapewnić sobie podaż witaminy D na poziomie  1000 j.m, należałoby spożywać go codziennie w ilościach ok. 100g. Pokrycie zapotrzebowania ze źródeł innych niż ryby, byłoby bardzo trudne ze względu na ograniczone ilości w produktach.

Zalecenia dotyczące suplementacji mówią, że należy suplementować witaminę D w miesiącach od września do kwietnia lub przez cały rok, jeśli synteza skórna nie jest wystarczająca. W najnowszych badaniach podkreśla się, że położenie naszego kraju praktycznie wyklucza efektywność syntezy skórnej w miesiącach letnich. Dodatkowymi czynnikami wpływającymi na zbyt niski poziom witaminy D są styl życia, czy używanie filtrów UVB.

Zatem jeśli nie jesteśmy w stanie zapewnić swojemu organizmowi odpowiedniej syntezy skórnej i/lub podaży witaminy D z dietą, powinniśmy rozważyć przyjmowanie suplementacji.

Zanim rozpoczniemy suplementację, poznajmy poziom witaminy D w swoim organizmie. Jakie badanie wybrać?

Obecnie najbardziej szczegółowe badania, pojawiające się na polskim rynku, opierają się na wykorzystaniu wysokosprawnej chromatografii cieczowej sprzężonej ze spektometrią mas. Metoda ta jest  wysoce specyficzna i odporna na interferencje, np. te ze strony formy epimerycznej (epi-25(OH)D3). Wyniki takich badań dają nam informację o źródle pochodzenia wit. D na podstawie procentowego udziału wit. D2 i D3. W formie tabeli na wyniku pojawia się również komentarz, ocena stanu zaopatrzenia organizmu w witaminę w postaci stwierdzenia: deficyt, stężenie suboptymalne, optymalne, wysokie, potencjalnie toksyczne czy toksyczne. Dla pacjenta jest to wiadomość, czy zalecana jest dodatkowa ekspozycja na słońce, czy też przyjmowanie suplementu diety. Wynik badania zawiera również informację o wspomnianym na początku artykułu stosunku 25(OH)D3 do 24,25(OH)2D3, dzięki czemu jesteśmy w stanie ocenić, czy stosowana przez nas suplementacja jest skuteczna i odpowiednio dobrana.

Należy jednak pamiętać o tym, że istnieją różnice między osobnikami, w postaci różnej odpowiedzi na taką samą dawkę witaminy D. Kontrola stężenia kluczowych metabolitów oraz efektywności stosowanej suplementacji wydaje się być konieczna i powinna być wykonywana regularnie.

Więcej o precyzyjnych, dostępnych na rynku badaniach czytaj pod: https://cambridge-diagnostics.pl/strefa-pacjenta/dostepne-badania/badanie-witaminy-d/

Bibliografia:

Dziennik Polski, Słoneczny hormon, 13 maja 2009.
Grupa Ekspertów. Witamina D: Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów – wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r. Standardy Medyczne / Pediatria 2013 T. 10 573-578
http://www.mas-diag.pl/, 28.09.2017
http://www.sloncewpigulce.pl/zrodla/gdzie-wystepuje-witamina-d-odpowiednia-dieta, 27.09.2017
Jarosz M,  Normy żywienia populacji polskiej-nowelizacja; 2012.
Krzyścin J. Jarosławski J, Sobolewski PS: A mathematical model for sesonal variability of Vitamin D due to solar radiation. J Photochem Photobiol B2011; 105(1): 106-12.
Płudowski P. i wsp. Profilaktyka i leczenia niedoboru witaminy D – wybór właściwych rekomendacji. Post N Med. (2016); XXIX (10): 738-746
Płudowski P., Kryśkiewicz E., Karczmarewicz E., Vitamin D provision and supplementation standards. Post N Med. 3/2012, s. 265-272
Wagner D., Hanwell H. E., Schnabl K., Yazdanpanah M., Kimball S., Fu L., Sidhom G., Rousseau D., Cole D. E., Vieth R., The ratio of serum 24,25-dihydroxyvitamin D(3) to 25-hydroxyvitamin D(3) is predictive of 25-hydroxyvitamin D(3) response to vitamin D(3) supplementation. J Steroid Biochem Mol Biol. (2011) Sep; 126(3-5): 72-7.
Włodarek D: Witamina D – dla kogo i kiedy?, Wszechnica żywieniowa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; 2016.