Skip to main content
Polityka prywatności
Wykorzystujemy pliki cookies do prawidłowego działania strony, aby oferować funkcje społecznościowe, analizować ruch na stronie i prowadzić działania marketingowe. Więcej informacji znajdziesz w polityce prywatności. Czy zgadzasz się na wykorzystywanie plików cookies?

15 sierpnia to dla wszystkich katolików szczególne święto – Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny. Jednocześnie jest to najstarsze święto maryjne, gdyż obchodzone było już w V wieku w Konstantynopolu, a od VII wieku w Rzymie. W kościele wschodnim nazywa się Zaśnięciem Najświętszej Marii Panny. Z jej początkiem wiąże się legenda, że: Trzy dni po śmierci Najświętszej Marii Panny apostołowie nie znaleźli w Jej grobie ciała, tylko same kwiaty i zioła, i na tę pamiątkę święci się w tym dniu kwitnące zioła, kłosy zbóż, owoce, warzywa.  Dlatego od samego początku jest związane ze zwyczajem święcenia płodów rolnych i ziół, będących symbolami bogactwa przyrody, stąd też inną nazwą jest uroczystość Matki Boskiej Zielnej. Święto zawiera nie tylko treści teologiczne, ale także kulturowe i obyczajowe, gdyż kojarzy się z datą zakończenia przez rolników żniw i podziękowaniem za plony.

Co się zazwyczaj święciło?

  • Na Mazowszu i Podlasku: boże drzewko, hyzop, lawendę, dziewannę, rumianek i kilka innych leczniczych ziół;
  • W Krakowie: włoski Najświętszej Panienki, obieżyświat, trojeść, żabie skrzeki, Boże drzewko, wrotycz, lubczyk, leszczynę z orzechem, żyto, konopie, len i miętę;
  • W innych krańcach Polskie święci się także: len, proso, makówki, żyto, pszenicę, jęczmień i owies;

Z okazji tego święta wito także wianki. Zazwyczaj robiono je z: pszenicy, żyta jęczmienia lub owsa, ale także można było spotkać mieszane wianki z ziół, kłosów i owoców, ozdobione kwiatami – nagietkami, makami, chabrami oraz trawami.

    Poszczególne rośliny miały nadaną nazwę zwyczajową, związaną z Maryją, np.:

  • „koszyczki Najświętszej Marii Panny” to werbena pospolita;
  • „łzy Matki Boskiej” to groszek;
  • „warkoczyki Najświętszej Panienki” to dziewanna drobnokwiatowa;
  • „złote włosy Matki Boskiej”;
  • „len Panny Marii”;
  • „pantofelek Matki Boskiej”;
Do czego używano poświęconych roślin?

  • podkładano pod głowę zmarłemu do trumny;
  • z poświęconych zbóż wykruszano ziarna do pierwszego siewu;
  • bukiety i wianki, chroniły dom przed nieszczęściami, piorunami, czy chorobami;
  • wianki wieszano na drzwiach;
  • bukiety wkładano za święte obrazy;
  • część ziół miało także zastosowanie lecznicze;
  • niektórzy wkładali poświęcone zioła do kapusty, aby nie miała robaków;
  • wianki służyły także do okadzania bydła;
Jakie znaczenie miały polne kwiaty?

bylica– „matka ziół”, a tak naprawdę przydrożny chwast, w magii leczniczej – zioło życia, w czarnej magii – stosowana jako trucizna; spalanie tej rośliny mogło odgonić zły los, miało chronić przed „potworami, urokami, nieszczęściami i chorobami”;
mirt– symbol dziewictwa, młodości, płodności, szczęścia, życia i śmierci;
hyzop– roślina rytualna i lecznicza, rytualne pokropienie symbolizuje oczyszczenie ludzi z grzechów, natomiast lecznicze w chorobach płuc;
wrotycz– z greckiego oznacza nieśmiertelność, przed długi czas wierzono, ze roślina ta pomaga zachować zdrowie;
ruta– symbol niewinności i dziewictwa, a także amulet przeciw czarom;
dziurawiec zwyczajny– miał wypędzać złe duchy;
kończyna– potrójny listek jest symbolem Trójcy Świętej;
dziewanna– symbol dziewic, kwiat poświęcony starosłowiańskiej bogini dziewic – Dziewannie;
barwinek– nazywano „fiołkiem czarownika”;
mak– uznawany był za symbol nocy, zapomnienia, snu, ciszy;

Święto Matko Boskiej Zielnej od dawna związane jest też z pielgrzymkami, co trwa do dzisiaj. Najczęściej pielgrzymowano do Częstochowy i Kalwarii Zebrzydowskiej. Dawniej, w ramach przygotowań do święta Matki Boskiej, należało 10 sierpnia, w dzień świętego Wawrzyńca, poświęcić masło i miód. Dawano je później domownikom do skosztowania. Mówiło się także, że tego dnia nikt nie chodzi głodny, gdyż przygotowywano na ten dzień wiele wspaniałych smakołyków. Obecnie jest to nadal wspaniałe święto, aczkolwiek nie przywiązuje się już takiej dużej wagi do magicznych właściwości roślin.

Bibliografia:

  • Szymanderska, Polskie Tradycje Świąteczne, Świat Książki, Warszawa 2003
  • http://www.muzeum-radom.pl/gazeta-kufer/wokol-tradycji/swieto-matki-boskiej-zielnej/448
mm

Autor: Wioleta Stefaniak

mgr Wioleta Stefaniak – dietetyk w zespole Alianta, absolwentka dietetyki w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz filologii niemieckiej we Wszechnicy Polskiej Szkole Wyższej. Aktywna uczestniczka wielu projektów, konferencji i szkoleń z zakresu dietetyki oraz żywienia. Jej praca magisterska została wyróżniona w konkursie na najlepszą pracę licencjacką i magisterską. Cały czas poszerza swoje horyzonty. Członek Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej. W wolnych chwilach pije dobrą kawę, czyta książki, zgłębia tajniki szydełkowania i ogląda programy kulinarne.

2 komentarze

  • alicja pisze:

    Dziękuję, co za piękne, historyczne informacje o nadal istniejącym święcie i obrzędach.
    dałaś mi duchową ucztę

    • mm Wioleta Stefaniak pisze:

      Cieszę się i myślę, że postaramy się dalej pisać o takich ciekawostkach, przy okazji różnych świąt. 🙂