8 faktów na temat luo han guo, alternatywy dla słodkiego smaku

Cukier nie krzepi, co próbujemy jako dietetycy krzewić. Jest to trudne, gdyż cukier jest podstawowym składnikiem większości popularnych produktów. Kto czyta etykiety, ten z pewnością jest tak samo przerażony, jak ja. Trzeba być czujnym, żeby nie kupić przez przypadek kota w worku. Kiedy stajemy w obliczu tematu ograniczenia niezdrowych słodkości, w grę wchodzi z jednej strony całkowita rezygnacja z sacharozy lub jej ograniczenie, z drugiej strony szukamy alternatyw dla słodkiego smaku. Całkowita rezygnacja z sacharozy może być dość trudna, ale jej ograniczenie i rezygnacja z pewnej grupy produktów już taka trudna technicznie nie jest. Aby ułatwić całą sprawę, możemy zaproponować pacjentom różne alternatywy dla smaku słodkiego.

Na rynku można znaleźć zamienniki sacharozy: dostarczające energii, jak i te, które nie niosą ze sobą wartości kalorycznych, a zapewniają uczucie słodkości. Substancje, które są dostępne, mogą być pochodzenia naturalnego lub syntetycznego. Różni je cena. Mimo wielu dostępnych alternatyw wciąż poszukuje się nowych, z różnych względów. Z uwagi na rosnącą świadomość konsumentów, producenci idą w stronę poszukiwania tego, co naturalne, czyli chcą pozyskiwać smak słodki np. z roślin. Dodatkowo skupiają się na tym, aby substancja słodząca nie wnosiła wartości kalorycznej. W Unii Europejskiej dopuszczone są do stosowania substancje intensywnie słodzące, naturalnego pochodzenia, takie jak: glikozydy stewiolowe i taumatyna. Na świecie takich substancji jest więcej, np.: brazeina, glicyryzyna, kurkulina, mirakulina, mabinlina, monoelina, monatyna, mogrozyd czy pentadyna. Mogrozyd V, pozyskiwany z owoców rośliny Siraitia grosvenori ma największy potencjał komercyjny.

Siraitia grosvenori jest winoroślą, wieloletnią rośliną pnącą z rodziny Cucurbitaceae, której liście mają kształt serca i wymiary od 10 do 20 cm. Sama roślina sięga 3-5 m długości. Siraitia grosvenori pochodzi z prowincji Guangxi w Chinach, która położona jest głównie na obszarze gór Guilin. Owoc Siraitia grosvenori jest tam powszechnie znany jako luo han guo lub luo han kuo. W Wietnamie można spotkać go pod nazwą la han qua, a w wersji angielskiej występuje pod nazwami: Arhat, Buddha lub Monk fruit (owoc mnicha).

Owoce luo han guo są kuliste, o średnicy 5-7 cm. Mają gładką powierzchnię koloru żółto-brązowego lub zielono-brązowego z delikatnym meszkiem na powierzchni. Wewnątrz owocu znajduje się jadalna miazga.

Luo han guo jest stosowany w Chinach od setek lat jako naturalny środek słodzący w formie wysuszonych owoców. Dodawany jest do zup i gorących napojów. Luo han guo znajduje również swoje zastosowanie, jako tradycyjny lek na zapalenie gardła, ból gardła czy jako środek przeciwkaszlowy. Został nawet uznany przez chińskie Ministerstwo Zdrowia, jako środek mający właściwości lecznicze.

Z różnych części rośliny Siraitia grosvenori wyizolowano dotychczas liczne klasy związków, np.: triterpenoidy, flawonoidy, polisacharydy, aminokwasy czy olejki eteryczne. Wyizolowane związki i ekstrakty pochodzące tej rośliny, wykazywały w badaniach naukowych szeroki zakres efektów biologicznych, np. przeciwkaszlowy, łagodzący flegmę, przeciwutleniający, immunomodulujący, ochronny dla wątroby, obniżający stężenie glukozy czy przeciwdrobnoustrojowy.

Jednym ze związków luo han guo są wspomniane już mogrozydy, które stanową ok. 1% zawartości miąższu. Mogrozydy należą do triterpenów glikozydowych. Z Siraitii grosvenori wyizolowano pięć mogrozydów, oznaczonych numerami od 1 do 5, ale głównym jej składnikiem jest mogrozyd-5 znany jako esgozyd. Mogrozyd-5 występuje w największym stężeniu i jest około 500 razy słodszy od 0.5% roztworu sacharozy. Ważne jest, aby owoce, z których pozyskuje się słodki smak, były dojrzałe, gdyż tylko takie zawierają mogrozyd-5. Niedojrzałe owoce będą miały smak gorzki, z powodu zawartości innej klasy mogrozydów. Mogrozyd-5 jako słodzik nie wnosi wartości kalorycznej i jest polecany osobom z cukrzycą i otyłością. Same mogrozydy wykazują działanie przeciwcukrzycowe, przeciwrakowe i przeciwalergiczne. 11-oksymogrozyd V znacznie hamuje utlenianie LDL – lipoproteiny o niskiej gęstości.

Cały czas istnieje zbyt mało dowodów naukowych na temat bezpieczeństwa stosowania w żywieniu człowieka wszystkich substancji słodzących, występujących naturalnie w roślinach. Ograniczenia związane z szerokim wykorzystaniem i stosowaniem różnych ,,słodkich roślin” to również specyficzne warunki klimatyczne, charakterystyczne dla regionów, w których występują i których potrzebują podczas wzrostu. Nie jest to temat prosty.

Koncentrat proszku z owoców luo han guo można spotkać w USA jako słodzik pod nazwami: PureLo®, Go-Luo®, Nectresse® czy Monk Fruit Go-Luo®. Produkty te różni zawartość mogrozydu. Ekstrakt luo han guo stosowany jest w USA jako słodzik stołowy lub składnik żywności, ale nie może być stosowany w mieszankach dla niemowląt, mięsie i produktach drobiowych. Ma status GRAS (ang. Generally Recognized as Safe), ale ADI (ang. Adequate Daily Intake) nie zostało określone. Nie jest on dopuszczony do stosowania w żywności na terenie Unii Europejskiej, gdyż EFSA (Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywności) nie potwierdził bezpieczeństwa stosowania ekstraktu z luo han guo. Wystąpiono o taką ocenę w 2017 oraz o to, aby uznać owoc mnicha za nową żywność (ang. Novel Food). Brak jest jednak wystarczających dowodów na bezpieczeństwo stosowania tej substancji, dlatego nie może być ona wprowadzona do obrotu na terenie UE jako składnik żywności bądź żywość. Dodatkowo nie została jeszcze wydana żadna opinia dotycząca rejestracji tej substancji na terenie UE. Czy jest szansa, że się to zmieni? Tak, gdyż dopuszczenie nowej substancji do obrotu wymaga licznych procedur, które bywają długotrwałe. Nie jest jednak wiadomo kiedy to nastąpi. Niemniej, luo han guo wydaje się bardzo ciekawą alternatywą dla sacharozy, ale także dla innych substancji słodzących.

Źródła:

• Chen J., Jiao D., Li Y., et al., 2019,Mogroside V Inhibits Hyperglycemia-induced Lung Cancer Cells Metastasis through Reversing EMT and Damaging Cytoskeleton, Curr Cancer Drug Targets, 19.
• 2018a. GRAS Notice No. 629 GRAS exemption claim for Luo Han Guo fruit extracts (SWEETMONK™)manufactured by HUNAN NUTRAMAX, INC.R (NUTRAMAXR).
• 2018b. GRAS Notice No. 706: Determination of the generally recognized as safe (GRAS) status ofSiraitia Grosvenori Swingle (Luo Han Guo) fruit extract as a food ingredient.
• Jin J.S., J.H. Lee., 2012: Phytochemical and pharmacological aspects of Siraitia grosvenorii, luo han kuo, Oriental Pharmacy and Experimental Medicine, 12, 233-239.
• Li C, Lin LM, Sui F, et al., 2014: Chemistry and pharmacology of Siraitia grosvenorii: a review, Chin J Nat Med, 12,2, 89–102.
• Liu C., Dai L.H., Dou D.Q., Ma L.Q., Sun Y., 2016:A natural food sweetener with anti-pancreatic cancer properties. Oncogenesis, 5, 4, 217.
• Marone P.A., BorzellecaF., Merkel D., Heimbach J.T., Kennepohl E., 2008: Twenty-eight-day dietary
• toxicity study of Luo Han fruit concentrate in Hsd:SDR rats, Food and Chemical Toxicology, 46, 910-919.
• Świąder K., Gajewska D., Wegner K., 2019: Zamienniki cukru. Czy luo han guo stanie się alternatywą dla stewii?, Przemysł Spożywczy, 73, 27-30.
• http://www.wszechnica-zywieniowa.sggw.pl/Prezentacje/2014/slodkie_WSZECHNICA_BWR.pdf
• Zhou G., Zhang Y., Li Y., Wang M., Li X., 2018:The metabolism of a natural product mogroside V, in healthy and type 2 diabetic rats., J Chromatogr B Analyt Technol Biomed Life Sci., 1079, 25–33.