Skip to main content
Polityka prywatności
Wykorzystujemy pliki cookies do prawidłowego działania strony, aby oferować funkcje społecznościowe, analizować ruch na stronie i prowadzić działania marketingowe. Więcej informacji znajdziesz w polityce prywatności. Czy zgadzasz się na wykorzystywanie plików cookies?

Cukrzyca znana jest już od czasów starożytnych. Jej łacińska nazwa diabetes mellitus pochodzi od połączenia greckich słów diabetes – „przenikanie przez”, „spuszczanie” i mellitus – „słodki, jak mód”, które odnoszą się do jednego z głównych objawów cukrzycy, jakim jest „słodki wielomocz”. Rozpoznawano ją po słodkim smaku moczu. Zauważali to starożytni Grecy, Chińczycy, Hindusi. W źródłach pisanych pierwsza wzmianka o cukrzycy datowana jest na 1552 rok p.n.e., t.j. z czasów III Dynastii Egipskiej na papirusie autorstwa lekarza Hesy-Ra, opisana jako objaw wielomoczu. Przyczynę choroby jednak wykryto dużo później, a mianowicie w końcu XIX wieku, kiedy to dwaj badacze O. Minkowski i J. von Mering stwierdzili, że psy, którym wycięto trzustkę, wydzielają duże ilości cukru z moczem. Kolejnym krokiem milowym w poznawaniu mechanizmów powstawania i leczenia cukrzycy było odkrycie insuliny w 1921 roku przez Frederica Bantinga, Johna MacLeoda oraz Charlesa Besta. Do tego czasu cukrzyca była właściwie chorobą śmiertelną. Frederic Banting za odkrycie insuliny otrzymał w roku 1923 Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny.

1. Czym jest cukrzyca?

Cukrzyca należy do chorób przemiany materii. Obejmuje ona zespół różnorodnych zaburzeń metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem glukozy w osoczu krwi) wynikającą z defektu wydzielenia lub działania insuliny. Na rozwój cukrzycy mają wpływ zarówno czynniki genetyczne jak i środowiskowe. W przebiegu cukrzycy przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów. Dzieje się to w skutek nieskutecznego leczenia, zaniedbań dietetycznych lub przy współwystępowaniu innych schorzeń. Prowadzi to w konsekwencji do wielu groźnych powikłań ze strony dużych i drobnych naczyń krwionośnych.

Do najczęstszych powikłań zaliczamy:

  • Retinopatie – zaburzenia narządu wzroku (uszkodzenie siatkówki na skutek zaburzeń w jej ukrwieniu);

  • Nefropatie – upośledzenie funkcji nerek, na skutek upośledzenia filtracji w kłębuszkach nerkowych;

  • Neuropatie – zmiany zwyrodnieniowe nerwów obwodowych, prowadzące do upośledzenia funkcjonowania różnych układów oraz do zaburzeń czucia w różnych rejonach ciała;

  • Powikłania dermatologiczne, takie jak np. grzybice, czyraki, owrzodzenia;

  • Angiopatie kończyn dolnych – zmiany unaczynienia i unerwienia kończyn dolnych, prowadzące do powstania tzw. zespołu stopy cukrzycowej;

  • Choroba niedokrwienna serca – ryzyko zgonu sercowo-naczyniowego u osoby z cukrzycą jest blisko 3-krotnie większe niż u osób bez cukrzycy;

  • Udar mózgu – w cukrzycy udar występuje 2-3 razy częściej niż u osób bez cukrzycy;

  • Nadciśnienie tętnicze – w cukrzycy typu 1 głównie jest wynikiem nefropatii cukrzycowej, w cukrzycy typu 2 częściej ma postać nadciśnienia pierwotnego;

  • Zmiany kostne i stawowe  takie jak choroba Dupuytrena, neuroosteoartropatia Charcota i in.;

  • Zmiany kostne – głównie zmniejszenie masy kostnej, ale zdarzają się też przerosty kostne; Osteopenia i osteoporoza uogólniona wynika z braku działania troficznego insuliny, co zmniejsza szczytową masę kostną, neuropatia autonomiczna w cukrzycy nasila osteopenię cukrzycową;

  • Zaburzenia psychologiczne i psychiczne – najczęściej depresja i nerwica lękowa. Depresja pogarsza rokowanie, zwłaszcza w powikłaniach. Chorzy na cukrzycę z powodu nieuleczalnego charakteru choroby wymagają wsparcia psychospołecznego i specjalistycznego.

2. Klasyfikacja cukrzycy

Aktualnie obowiązująca klasyfikacja cukrzycy zgodnie z WHO i ADA (Amerykańskie Towarzystwo Diabetolgiczne) uwzględnia czynniki etiologiczne i umożliwia modyfikację przynależności pacjenta do typu cukrzycy, w miarę odkrywania jej etiologii. Wyróżnia się następujące rodzaje:

Cukrzyca typu 1

Ten rodzaj cukrzycy, zwany insulinozależną, występuje głównie u dzieci i młodzieży, rzadko chorują na nią osoby starsze. Spowodowana jest zniszczeniem beta-komórek trzustki wydzielających insulinę, najczęściej przez własny system immunologiczny, co prowadzi do bezwzględnego niedoboru insuliny endogennej. Ten typ cukrzycy wymaga stałego dostarczania insuliny do organizmu z zewnątrz. Głównymi czynnikami ryzyka rozwoju cukrzycy typu 1 są uwarunkowania genetyczne. Ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 1 u rodzeństwa osób z tą chorobą wynosi ok. 6%, a u bliźniaka jednojajowego – ok. 36%.

Cukrzyca typu 2

Ten typ cukrzycy, zwany insulinoniezależną, ujawnia się najczęściej u osób w średnim lub starszym wieku, w szczególności u osób otyłych, natomiast sporadycznie występuje u dzieci. Wynika on z postępującego upośledzenia produkcji insuliny przez komórki trzustki w stosunku do potrzeb organizmu oraz ze zmniejszonej reakcji tkanek na działanie insuliny (tzw. insulinooporność). Jedną z przyczyn insulinooporności jest nadmiar tkanki tłuszczowej, ubogiej w receptory insulinowe. Przy wysokiej wartości stężenia glukozy we krwi, przedostaje się ona przez nerki do moczu i zamiast ulegać zużytkowaniu przez komórki jest wydalana z moczem. W początkowym okresie choroby uzyskuje się poprawę poprzez stosowanie prawidłowej diety oraz wysiłku fizycznego. Z czasem jednak konieczne staje się stosowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych, a następnie okresowe lub stałe podawanie preparatów insuliny. Często cukrzyca typu 2 występuje w powiązaniu z innymi zaburzeniami, takimi jak: otyłość, nadciśnienie tętnicze czy inne zaburzenia metaboliczne. Oprócz predyspozycji genetycznej, wystąpieniu cukrzycy typu 2 sprzyjają środowiskowe czynniki, takie jak: otyłość, zwłaszcza brzuszna, mała aktywność fizyczna i nadmierne spożywanie produktów wysokoenergetycznych. Zagrożenie wystąpieniem cukrzycy rośnie w miarę zwiększania się wskaźnika masy ciała (BMI) oraz stosunku obwodu talia/biodra (WHR – waist-hip ratio). Również kobiety, u których w czasie ciąży stwierdzono „cukrzycę ciążową”, mają większe ryzyko zachorowania na nią w późniejszych latach. U 30-45% przypadków chorych na cukrzycę rozpoznaną podczas ciąży, po ok. 15 latach wystąpi cukrzyca typu 2. Według badań retrospektywnych masa urodzeniowa płodu > 4 kg jest także niezależnym czynnikiem ryzyka rozwój cukrzycy w przyszłości, zarówno u matki, jak i u dziecka.

 Cukrzyca rozpoznana podczas ciąży

Jest to hiperglikemia rozpoznana po raz pierwszy podczas ciąży, będąca wynikiem rożnego stopnia zaburzeń tolerancji węglowodanów. Tę postać cukrzycy klasyfikujemy następująco:

  1. cukrzyca w ciąży – gdy spełnione są ogólne kryteria rozpoznania cukrzycy;

  2. cukrzyca ciążowa – gdy spełnione jest jedno lub więcej z jej kryteriów;

Jest to postać cukrzycy ściśle związana ze zmianami hormonalnymi w ciąży. Istotną rolę odgrywa zwiększone wydzielanie antagonistów insuliny (estrogen, progesteron, prolaktyna), co zwiększa zapotrzebowanie na insulinę wskutek insulinooporności. W efekcie, najczęściej w 24-28 tygodniu ciąży dochodzi do nadmiernego obciążenia komórek beta trzustki i zaburzeń w kontrolowaniu glikemii. Ten typ cukrzycy zazwyczaj ustępuje po porodzie. Dotyczy ona najczęściej predyspozycji do pierwotnej cukrzycy, która w okresie ciąży zostaje „zdemaskowana” przez wyżej wymieniony mechanizm wpływu hormonalnego na metabolizm węglowodanów. Jej wczesne rozpoznanie i skuteczne leczenie jest bardzo ważne zarówno dla zdrowia matki jak i dziecka. Jak już zostało to wspomniane wyżej, kobiety, u których rozpoznano cukrzycę podczas ciąży są zagrożone wystąpieniem jej w późniejszym wieku.

Kobiety w ciąży powinny być poddawane badaniu poziomu glukozy na czczo na początku ciąży, podczas pierwszej wizyty u lekarza i w razie oznaczenia w zakresie normy następnie między 24 a 28 tygodniem ciąży. W przypadku kobiet z glikemią na czczo w przedziale 92-125 mg/dl (5,1-6,9 mmol/l) lub z czynnikami ryzyka hiperglikemii w ciąży wskazane jest możliwie szybkie wykonanie testu doustnego obciążenia 75 gramami glukozy (OGTT). W razie uzyskania prawidłowego wyniku powtarza się to badanie w 24-28 tygodniu ciąży, czyli wówczas, kiedy OGTT wykonuje się u pozostałych kobiet.

Czynnikami ryzyka hiperglikemii w ciąży są:

  1. ciąża > 35 r. ż.;
  2. urodzenie uprzednio dzieci o masie > 4 kg;
  3. urodzenie noworodka z wadą rozwojową;
  4. zgon wewnątrzmaciczny w wywiadzie;
  5. nadciśnienie tętnicze lub BMI > 27 kg/m2 przed ciążą;
  6. wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy typu 2;
  7. uprzednio przebyta cukrzyca ciążowa;
  8. wielorództwo;

Cukrzyca o znanej etiologii (wtórna)

Jest to cukrzyca niedziedziczna, występująca jako powikłanie lub współistniejąca z innymi chorobami. Do tej grupy należą przypadki cukrzycy wywołanej przez leki i inne substancje toksyczne (glikokortykosteroidy, hormony tarczycy, beta-mimetyki, interferon alfa, tiazydy, fenytoina), choroby zewnątrzwydzielniczej części trzustki (urazy trzustki, stany po wycięciu trzustki, zapalenia trzustki, nowotwory trzustki), zespoły genetyczne związane z cukrzycą (zespół Downa, Zespół Klinefeltera, zespół Turnera, pląsawica Huntingtona, porfiria i inne).

3. Objawy cukrzycy

Na rozpoznanie choroby mogą wskazywać następujące typowe objawy:

  • nadmierne pragnienie;

  • zwiększone oddawanie moczu;

  • zwiększony apetyt i równocześnie utrata masy ciała;

  • utrata masy ciała niewytłumaczona celowym odchudzaniem;

Inne mniej typowe objawy: senność, ciągłe zmęczenie, zmiany ropne na skórze, stany zapalne narządów moczowo-płciowych. Mogą również wystąpić bolesne skurcze mięśniowe w okolicy podudzi.

Dziecko chore na cukrzycę unika zabaw, odczuwa zmęczenie i jest apatyczne. Nagłe zmiany zachowania, agresja, rozdrażnienie także mogą być związane z hiperglikemią. Niekiedy początek choroby może być skryty, np. pojawia się tylko moczenie nocne i nagle może wystąpić śpiączka. Pomocne w diagnozie mogą być także przewlekłe zmiany ropne skóry, które są oporne na leczenie antybiotykami. Jeśli zaobserwujesz podobne objawy u siebie lub u swojego dziecka, udaj się do lekarza w celu konsultacji. Choroba ta wykrywana jest często podczas profilaktycznych badań krwi i moczu lub badań wykonywanych z powodu wystąpienia innej choroby. Obecności glukozy w moczu (glukozurii) czy pojawienie się acetonu w moczu także wymaga diagnostyki w kierunku cukrzycy. W niektórych przypadkach rozpoznanie cukrzycy rozpoczyna się od śpiączki ketonowej.

4. Rozpoznanie cukrzycy

Z uwagi na to, że cukrzyca dość często przebiega bezobjawowo (jak wynika z polskiego badania Screen-Pol do 20% przypadków), ale równocześnie prowadzi do rozwoju powikłań, należy dążyć do wczesnego rozpoznania i czynnego poszukiwania cukrzycy i stanów przedcukrzycowych. Ze względu na niespecyficzny i bezobjawowy często przebieg rozpoznanie powinno opierać się o badania laboratoryjne.

Czynne poszukiwanie cukrzycy oznacza wykonywanie oznaczeń glikemii na czczo lub OGTT raz w roku, jeśli występują czynniki zwiększonego ryzyka zachorowania na cukrzycę, takie jak:

  1. rozpoznany wcześniej stan przedcukrzycowy;

  2. nadwaga lub otyłość wg BMI lub obwód w talii > 80 cm u kobiet i > 94 cm u mężczyzn;

  3. cukrzyca występująca u rodzica lub rodzeństwa;

  4. mała aktywność fizyczna lub jej nagłe zaprzestanie;

  5. przynależność do grupy etnicznej o zwiększonej zachorowalności na cukrzycę;

  6. przebyta cukrzyca ciążowa;

  7. urodzenie dziecka o masie ciała >4 kg;

  8. nadciśnienie tętnicze;

  9. stężenie cholesterolu HDL< 40 mg/dl lub stężenie trójglicerydów >150 mg/dl;

  10. zespół policystycznych jajników;

  11. choroba układu sercowo-naczyniowego;

  12. mukowiscydoza (badanie raz do roku od 10r.z.);

  13. wiek >45 lat (badanie raz na 3 lata);

Cukrzycę rozpoznaje się w 3 sytuacjach:

  1. Obecność typowych objawów cukrzycy + glikemia przygodna 200 mg/dl (11,1 mmol/l). Glikemia przygodna to stężenie glukozy oznaczane o dowolnej porze dnia bez przestrzegania upływu określonego czasu od ostatniego posiłku. Klasyczne objawy cukrzycy to: wzmożone pragnienie, wielomocz i niewyjaśniona redukcja masy ciała.

Lub

  1. 2-krotnie oznaczona glikemia na czczo 126 mg/dl (7,0 mmol/l). Glikemię na czczo oznacza się po 8 – 14 godzinach od ostatniego posiłku.

Lub

  1. Stężenie glukozy po 2 godzinach doustnego testu tolerancji glukozy (2h OGTT) wynosi 200 mg/dl. Test powinien być przeprowadzony zgodnie z wytycznymi WHO, podając dawkę glukozy zawierającą odpowiednik 75 g bezwodnej glukozy rozpuszczonej w wodzie.OGTT wykonuje się, jeśli wynik jednokrotnego pomiaru glikemii na czczo wyniesie 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l), a także wówczas, gdy przy glikemii <100 mg/dl istnieje uzasadnione klinicznie podejrzenie nieprawidłowej tolerancji glukozy.

Tab. 1. Kryteria rozpoznania cukrzycy przyjęte przez Komitet Ekspertów powołany przez American Diabetes Association.

Podstawą rozpoznania cukrzycy jest podwyższony poziom glukozy we krwi. Preferuje się oznaczanie glikemii w osoczu krwi żylnej, a nie papilarnej (glukometr)! Glikemia na czczo (tj. oznaczona po 8 -14 godzinach od ostatniego posiłku) powyżej 126 mg/dl w dwóch niezależnych oznaczeniach (z przerwą dobową między oznaczeniami) lub glikemia przypadkowa, tj. o każdej porze dnia, niezależnie od posiłku, powyżej 200 mg/dl w połączeniu z obecnością typowych objawów wskazuje na cukrzycę. Poziom glukozy mierzony na czczo między 110-125 mg/dl wskazuje na upośledzenie kontroli poziomu glikemii na czczo i nakazuje pogłębienie diagnostyki w doustnym teście obciążenia 75 gramami glukozy.

5. Stan przedcukrzycowy

Jest to stan zwiększonego ryzyka cukrzycy, rozpoznaje się na podstawie obecności przynajmniej jednej z niżej wymienionych nieprawidłowości:

  • Nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG, impaired fasting glucose)

Glikemia na czczo w przedziale 100 – 125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l). Jest wskazaniem do wykonania OGTT.

  • Nieprawidłowa tolerancja glukozy (IGT, impaired glucose tolerance)

Glikemia w 120 minucie w teście OGTT 75 gramami glukozy mieszcząca się w przedziale 140-199 mg/dl (7,8-11,0 mmol/l)

Stany te powinny być poddane obserwacji lekarskiej, gdyż podwyższone stężenie glukozy we krwi przyczynia się do zmian miażdżycowych tętnic i rozwoju wszystkich powikłań typowych dla cukrzycy.

Częstotliwość występowania upośledzonej tolerancji glukozy jest 2-3 razy większa od częstotliwości występowania cukrzycy typu 2. Zastosowanie diety redukującej masę ciała o 5-10% oraz zwiększenie aktywności fizycznej u osób z IGT może w pewnym stopniu zapobiegać lub opóźniać rozwój cukrzycy. Już na tym etapie wprowadza się u pacjenta zarówno dietę z ograniczeniem węglowodanów łatwo przyswajalnych jak i leczenie farmakologiczne doustnymi preparatami przeciwcukrzycowymi (metformina) w celu opóźnienia rozwoju cukrzycy.

  1. Zgodnie z zaleceniami PTD pacjenci ze stanem przedcukrzycowym powinni otrzymać zalecenia na temat zdrowego stylu życia (redukcja masy ciała i jej utrzymanie, aktywność fizyczna min. 150 min/tydzień) i informację na temat skuteczności takiego postępowania w zapobieganiu zachorowania na jawną cukrzycę.
  2. U osób w stanie przedcukrzycowym, zwłaszcza tych ze wskaźnikiem masy ciała (BMI, body mass index) ≥ 35 kg/m2 i poniżej 60. roku życia, oraz u kobiet po przebytej cukrzycy ciążowej (GDM, gestational diabetes mellitus), równolegle z modyfikacją stylu życia należy rozważyć prewencję farmakologiczną cukrzycy w postaci stosowania metforminy.

6. Cele i sposoby leczenia cukrzycy typu 2

Istnieje związek między stopniem wyrównania cukrzycy a zahamowaniem powikłań mikro- i makroangiopatycznych.

Badanie DCCT (Diabetes Control and Complication Trial) w cukrzycy typu 1 i UKPDS (United Kingdom Prospective Diabetes Study) w cukrzycy typu 2 wykazały, iż intensywne leczenie cukrzycy zdecydowanie przyczynia się do zmniejszenia dynamiki rozwoju powikłań ze strony małych i średnich tętnic oraz naczyń włosowatych. O wyrównaniu cukrzycy nie możemy mówić na podstawie wyrównania parametrów jedynie gospodarki węglowodanowej. Warunkiem uzyskania tego jest realizacja kryteriów wyrównania cukrzycy w zakresie gospodarki węglowodanowej, lipidowej i ciśnienia tętniczego.

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne w ślad za towarzystwami europejskim i amerykańskim określiło główne cele ogólne w wyrównaniu cukrzycy:

  • U chorych na cukrzycę ogólny cel wyrównania glikemii wyrażony wartością hemoglobiny glikozylowanej (HbA1c) wynosi nie więcej niż 7,0% (53 mmol/mol).
  • U wszystkich chorych na cukrzycę typu 1 ze zwiększonym wydalaniem albumin z moczem i/lub upośledzoną czynnością nerek zalecane jest stosowanie statyny w celu redukcji poziomu cholesterolu LDL-C o co najmniej 50% niezależnie od wyjściowego stężenia LDL-C.
  • U chorych na cukrzycę typu 2 z chorobą sercowo-naczyniową lub przewlekłą chorobą nerek oraz > 40. roku życia bez choroby sercowo-naczyniowej, ale z obecnymi czynnikami ryzyka (1 lub więcej) lub powikłaniami narządowymi zalecane jest leczenie hipolipemizujące z celem dla cholesterolu LDL < 70 mg/dl (1,8 mmol/l).
  • U chorych na cukrzycę typu 2 bez powikłań i bez innych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych docelowe stężenie cholesterolu LDL wynosi < 100 mg/dl (2,6 mmol/l).
  • Zalecana wartość ciśnienia tętniczego krwi u pacjenta z cukrzycą < 140/90 mm Hg.

Cele szczegółowe wyrównania są indywidualnie dopasowywane do przypadków klinicznych przez specjalistę diabetologa lub endokrynologa z uwzględnieniem wieku, chorób wspołistniejących, wystąpienia incydentów hipoglikemii w trakcie leczenia oraz poziomu wyedukowania pacjenta w zakresie leczenia cukrzycy.

Kryteria te dotyczą poziomów docelowych i w znacznej mierze zabezpieczają chorego przed rozwojem powikłań. Osiągnięcie docelowych wartości może być w niektórych sytuacjach dosyć trudne. Tyczy się to przede wszystkim chorych w starszym wieku, u których mogą pojawić się przeszkody do pełnej akceptacji zaleceń leczniczych, dietetycznych i samokontroli glikemii.

Najogólniej można stwierdzić, iż przy wykryciu cukrzycy w wieku poniżej 65-70 roku życia należy dążyć do spełnienia kryteriów wyrównania zabezpieczających chorego przed rozwojem przewlekłych powikłań. U osób w wieku 70-75 lat, w przypadku świeżego wykrycia cukrzycy, należy dążyć do takiego stopnia wyrównania, aby zapewnić dobrą jakość życia i brak negatywnych wpływów hiperglikemii na samopoczucie. Natomiast w wypadku wykrycia cukrzycy w wieku powyżej 75 roku życia należy dążyć głównie do usunięcia dolegliwości związanych z wysokimi wartościami glikemii.

Jednak indywidualne podejście do każdego z pacjentów z uwzględnieniem biologicznego wieku organizmu, stopnia zaangażowania pacjenta w wiedzę o chorobie, możliwości dostosowania się do zaleceń, zasobów materialnych pacjenta przy wyborze leczenia jest konieczne w optymalizacji terapii.

Bardzo ważnym elementem w leczeniu cukrzycy, oprócz przestrzegania właściwej diety, zwiększenia aktywności fizycznej oraz stosowania farmakoterapii lub insulinoterapii, jest prowadzenie edukacji terapeutycznej. Może być ona prowadzona na zajęciach indywidualnych lub grupowych, gdzie uczy się pacjentów, w jaki sposób mają współżyć ze swoją chorobą. Edukacja taka ma na celu przekazanie informacji o istocie choroby, jej objawach, sposobach leczenia, kontroli glikemii oraz zachowaniach chorego na cukrzycę. Dostarczona wiedza ma poprawiać jakość życia, zmniejszać stres wynikający z choroby, pomóc choremu w nawiązywaniu i wzmacnianiu kontaktów z otoczeniem oraz motywować go do leczenia. Edukacja traktowana w taki sposób jest częścią algorytmu postępowania w cukrzycy. W 1972 roku oficjalnie uznano ją jako nieodzowny element całościowego leczenia cukrzycy.

Zalecenia PTD z roku 2018 szczególnie podkreślają rolę edukacji w cukrzycy u u osób w grupie ryzyka zachorowania na cukrzycę:

  • Edukacja jest podstawą skutecznej opieki nad chorymi na cukrzycę oraz skutecznej prewencji cukrzycy.
  • Wszystkie osoby z cukrzycą i ich opiekunowie powinni uczestniczyć w edukacji diabetologicznej w celu pozyskania wiedzy i umiejętności z zakresu samoopieki w cukrzycy oraz wsparcia we wdrożeniu i utrzymywaniu ciągłej samokontroli.
  • Podstawowymi zadaniami edukacji diabetologicznej są: skuteczna samoopieka, poprawa wyrównania metabolicznego oraz jakości życia, a także wsparcie dla pacjenta z cukrzycą i jego opiekunów.
  • Skuteczność edukacji oraz jej programy podlegają systematycznemu monitorowaniu i ocenie.
  • Edukacja diabetologiczna powinna być skupiona na pacjencie, na jego indywidualnych potrzebach.
  • Wspólne i jednolite stanowisko diabetologicznego zespołu wielospecjalistycznego wpływa korzystnie na kontrolę metaboliczną i aspekt psychologiczny leczenia.
  • Wszyscy pacjenci z cukrzycą i ich opiekunowie powinni mieć dostęp do zinstytucjonalizowanej edukacji o dobrej jakości.

Wszystkie elementy leczenia, a więc dieta, wysiłek fizyczny, leki przeciwcukrzycowe oraz edukacja terapeutyczna są ważne i tylko kompleksowe ich zastosowanie gwarantuje skuteczność prowadzonej terapii.

mm

Autor: Irina Mogilnaya-Wenglowska

dr n. med. Irina Mogilnaya-Wenglowska – w 2002 roku ukończyła Akademię Medyczną w Gdańsku. Specjalista chorób wewnętrznych, obecnie specjalizuje się w zakresie diabetologii. Specjalizację zdobyła pod kierownictwem Prof. dr. hab. n. med. Krzysztofa Narkiewicza w Klinice Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Nauczyciel akademicki. Od lat prowadzi badania naukowe dotyczące różnych aspektów zdrowia kobiet oraz medycyny płci, ze szczególnym uwzględnieniem chorób sercowo-naczyniowych. Jest autorem i współautorem licznych prac naukowych opublikowanych oraz wygłoszonych na krajowych i zagranicznych konferencjach. Prywatnie wielbicielka dalekich podróży oraz aerobiku sportowego (uprawnienia sędziowskie w aerobiku sportowym).