Dieta ketogeniczna i jej skutki w wybranych przypadkach chorobowych

Ketony. Nie, to nie jest nazwa grupy muzyków, choć wokół ketonów jest dużo hałasu. Ketony jest to rodzaj paliwa, które produkuje wątroba z kwasów tłuszczowych (pochodzących z pożywienia, bądź z tkanki tłuszczowej), w momencie dużego ograniczenia spożywania węglowodanów, a co za tym idzie glukozy. Dieta ketogeniczna to postępowanie dietetyczne, polegające na stymulacji produkcji ketonów. Jakie są ich skutki dla zdrowia?

Gdzie będziemy szukać odpowiedzi?

W randomizowanych, kontrolowanych badaniach naukowych. Dieta ketogeniczna wymaga ograniczenia spożycia węglowodanów do mniej niż 10% energii diety (mniej niż 50g dziennie dla dorosłego), a zwiększenie spożycia tłuszczów do 80% energii diety.

Oznacza to poważne ograniczenie spożycia:

• większości owoców;
• warzyw skrobiowych (marchew, kukurydza, groszek, dynia, ziemniaki, itp.);
• produktów zbożowych (chleb, płatki śniadaniowe, makaron, ryż, kasza, itp.);
• warzyw strączkowych (fasola, ciecierzyca, soczewica, itp.);
• mleka i jogurtów;

Dla przeciętnego dorosłego, 10% energii lub 50g węglowodanów z diety dziennie to: 2 kromki chleba i kawałek owocu.

Na diecie ketogenicznej zamiast żywności zawierającej węglowodany spożywa się m.in.:

• mięso, owoce morza, drób;
• jaja;
• ser;
• masło i śmietanę;
• tłuszcze i oleje;
• warzywa o niskiej zawartości węglowodanów (np. sałata, cebula, papryka, itp.);
• owoce o niskiej zawartości węglowodanów (np. jagodowe);

Na diecie ketogenicznej nie da się zbilansować posiłków tak, aby nie było niedoborów składników odżywczych, dlatego niezbędne jest przyjmowanie suplementów diety.

Padaczka

Dieta ketogeniczna została zbadana z udziałem dzieci z przewlekłą padaczką.
W takim przypadku dzieciom zazwyczaj podaje się dietę, która zapewnia 80% energii z tłuszczu, a resztę po 10% rozdziela się na węglowodany i białko.

Ostatni przegląd literatury w bazie Cochrane wykazał, że po zastosowaniu diety ketogenicznej przez 3 miesiące, u niektórych dzieci (nie u wszystkich) częstość napadów może ulec obniżeniu nawet o 85%.  Jednakże, każde badanie wzięte do przeglądu opisywało działania niepożądane – wymioty, zaparcia, biegunkę i inne. Wykazano także w innym badaniu, że choć dieta ta jest skuteczna ze względów medycznych, to nie poprawia jakości życia małych pacjentów. Dieta ketogeniczna, choć może pomóc niektórym dzieciom z padaczką, to nie jest panaceum. Ale jeśli ktoś posiada dziecko z częstymi, ciężkimi napadami epilepsji, może spróbować tej diety, ale pod stałym nadzorem lekarza i dietetyka.

Terapia nowotworowa

Niektóre rodzaje komórek nowotworowych używają glukozy jako paliwa. Z tego powodu, teoretycznie zmniejszenie stężenia glukozy we krwi może pomóc w leczeniu pewnych rodzajów nowotworów poprzez niedostarczanie nowotworowi paliwa. Niedawny, systematyczny przegląd przegląd badań naukowych zebrał wszystkie dostępne dane z badań z udziałem ludzi na ten temat. Nie przeprowadzono do tej pory randomizowanych badań kontrolnych, ale dostępnych było 15 innych badań klinicznych o mniejszej jakości, badań z opisem przypadku oraz badań kohortowych, obejmujących 330 osób.

Autorzy przeglądu stwierdzili, że „w przeciwieństwie do dużej uwagi badaczy, lekarzy i mediów w stronę potencjalnej roli leczenia nowotworów dietą ketogeniczną, brakuje dowodów na korzyści jej stosowania w zakresie rozwoju i progresji nowotworów oraz zmniejszenia skutków ubocznych terapii nowotworowej”. Najważniejsze co zostało stwierdzone, to pomimo szumu medialnego na ten temat, nadal potrzeba znacznie więcej badań naukowych o działaniu diety ketogenicznej w chorobach nowotworowych.

Odchudzanie.

Chociaż dieta ketogeniczna nie jest nowością, to nadal jest obecna na świecie jako jedna z najbardziej popularnych diet w celu utraty masy ciała. Na szczęście w ciągu ostatnich dwóch dekad przeprowadzono znaczną liczbę randomizowanych, kontrolowanych badań  porównujących wysoko-tłuszczowe diety ketogeniczne z dietami o niskiej zawartości tłuszczu, a niedawno opublikowano na ten temat metaanalizę.

Wzięto w niej pod uwagę 13 badań, a w nich 1415 osób i stwierdzono, że ludzie spożywających dietę ketogeniczną, średnio przez około 1-2 lata stracili więcej kilogramów, poprawili ciśnienie krwi oraz profil lipidowy w porównaniu do osób spożywających diety niskotłuszczowe. Autorzy przeglądu stwierdzili, że „w dłuższej perspektywie oraz w porównaniu z terapią konwencjonalną różnice te mają niewielkie znaczenie kliniczne, choć statystycznie znaczące.”

A więc, jeśli dieta ketogeniczna w pewnych okolicznościach może być alternatywą dla innych diet, to w dłuższej perspektywie nie koniecznie będzie lepsza. Żywność odgrywa ważną rolę w życiu rodzinnym i społecznym, a  diety ketogeniczne mogą mieć negatywny wpływ na jakość życia, szczególnie długo stosowane, a także w początkowej fazie mogą dokuczać działania niepożądane, np. zaparcia, zmęczenie, bóle głowy.

Tutaj można posłuchać audycji dr Alana Barclay’a na temat wpływu diety ketogenicznej na zdrowie.