Skip to main content
Polityka prywatności
Wykorzystujemy pliki cookies do prawidłowego działania strony, aby oferować funkcje społecznościowe, analizować ruch na stronie i prowadzić działania marketingowe. Więcej informacji znajdziesz w polityce prywatności. Czy zgadzasz się na wykorzystywanie plików cookies?

Jod był jednym z pierwszych pierwiastków śladowych, zaliczony jako niezbędny dla ludzkiego organizmu. Prawie 5000 lat temu chińscy lekarze leczyli wole (powiększoną tarczycę) poprzez spożywanie wodorostów, ekstraktów z owoców morza i popiołu ze spalonej, morskiej gąbki – teraz wiemy, że są to bogate źródła jodu.

W 1811 r. jod został zidentyfikowany we francuskich wodorostach, a 8 lat później szwajcarski lekarz Dr Coindet użył popiołu ze spalonej, morskiej gąbki i ekstraktu z wodorostów do leczenia wola, uzasadniając, że jod może być aktywnym składnikiem wodorostów. W 1819 roku testował nalewkę jodu w dawce 250 mg / dobę, na 150 pacjentach z wolami, osiągając duże sukcesy. W latach dwudziestych XX wieku wykazano, że jod jest integralną częścią tyroksyny (T4) hormonu tarczycy, a w 1952 r. – trójjodotyroniny (T3).

Bardzo niski poziom spożycia jodu (poniżej 50 μg / dobę) powoduje powstanie wola, który objawia się w postaci powiększonej tarczycy. Do innych objawów zalicza się suchość skóry, zmęczenie i utratę włosów.

Hormony tarczycy T3 i T4 są niezbędne do normalnego wzrostu i rozwoju podstawowych narządów, w tym mózgu i układu nerwowego, i odgrywają znaczącą rolę w dojrzewaniu organizmu jako całości. Są ważne dla produkcji energii i zużycia tlenu we wszystkich naszych komórkach, pomagając utrzymać właściwe tempo przemiany materii. Przeciętny dorosły osobnik zawiera około 15-20 mg jodu, z czego 70-80% znajduje się w gruczole tarczycy (organ w kształcie motyla umieszczony u podstawy szyi), który gromadzi jod. Reszta jodu znajduje się w naszej krwi.

Niedobór jodu powoduje szereg chorób wspólnie określanych jako zaburzenia z niedoboru jodu. W przypadku znaczącego niedoboru, skutki niedoboru obejmują, dla płodu i noworodka: ryzyko poronienia lub martwego urodzenia, wad wrodzonych, zwiększonej śmiertelności noworodków, rozwój kretynizmu lub niedorozwój umysłowy z mutyzmem, diplegię spastyczną (forma porażenia mózgowego), a nawet karłowatość . U noworodków, dzieci i osób dorosłych niedobór jodu może prowadzić do wola lub niedoczynności tarczycy, a także do upośledzenia rozwoju umysłowego i somatycznego. Paradoksalnie, nadmierne spożycie jodu może również prowadzić do powiększenia tarczycy.

Zawartość jodu w większości produktów jest niska i zależy od użytej gleby, nawadniania i nawozów. Straty mogą również wystąpić podczas gotowania (np. wrzenia). Najlepsze źródła jodu to:

  • produkty z morza – ryby (np. konserwy z łososia), skorupiaki (np. ostrygi) i wodorosty (np. sushi).
  • nabiał – mleko, jogurt, ser itp.
  • chleb – piekarze australijscy i nowozelandzcy są zobowiązani do używania soli jodowej w pieczywie.
  • sól – około 120 krajów, w tym Kanada i USA, przyjęło obowiązkowe jodowanie soli spożywczej. W Australii i Nowej Zelandii jest to nieobowiązkowe. Jednocześnie, spożycie wzbogaconej w jod soli, zmniejszyło się ze względu na zwiększoną świadomość związku między wysokim spożyciem soli a wysokim ciśnieniem krwi.
  • suplementy – kobiety w ciąży i karmiące piersią mogą wymagać suplementacji jodem, jednak przed rozpoczęciem suplementacji, należy skonsultować się z lekarzem.

Na koniec należy zauważyć, że na naszą zdolność do wykorzystania wchłoniętego jodu wpływają goitrogeny w żywności. Goitrogeny znajdują się w warzywach kapustnych takich jak kapusta, brokuły i brukselka i mogą zakłócać syntezę hormonów tarczycy T3 i T4. Podobnie sytuacja wygląda z żywnością zawierającą cyjanoglukozydy wolframowe, występujące przykładowo w słodkich ziemniakach (bataty) i tiocyjaniany zawarte na przykład w kukurydzy, które konkurują z jodem, blokując jego wchłanianie przez tarczycę. Nie oznacza to, że powinniśmy unikać tych warzyw, po prostu konsumujmy je z umiarem jako część zdrowej, zrównoważonej diety.

Przeczytaj więcej:

Normy na jod – Jod
Nutrition Australia – Fakty o jodzie
Wpływ różnych technik kulinarnych na straty jodu

Źródło: © GI News, University of Sydney.

mm

Autor: Anna Olech

mgr Anna Olech – absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku oraz Podyplomowych Studiów „Poradnictwo żywieniowe i dietetyczne” w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, współtwórca oprogramowania komputerowego Aliant, gospodyni bloga, absolwentka szkoleń i warsztatów w Szkole Fitness Open Mind, miłośniczka Nordic Walking (Instruktor NW Polskiej Federacji Nordic Walking). W wolnych chwilach jeździ na rowerze, czyta książki oraz wyleguje się na plaży.