Kandydoza – czynniki rozwoju i postępowanie dietetyczne

Candida Albicans jest najczęściej występującym, grzybiczym (drożdżopodobnym), patogenem u człowieka, a jego przerost najczęściej dotyka przewodu pokarmowego, dróg moczowych oraz narządów płciowych. Przerost tego drożdżaka nazwany jest kandydozą. W literaturze pojawiają się również wzmianki o „zespole nadwrażliwości na Candida”. Uważa się, że lata 40 ubiegłego wieku, to okres, w którym pojawiły się wcześniej nie opisywane w literaturze formy kandydozy, jest to oczywiście skorelowane z czasem pojawienia się antybiotyków.  Od tego momentu zastosowanie antybiotyków było coraz szersze i uważa się je za jeden z czynników odpowiedzialnych za rozwój kandydozy.

Czynniki rozwoju  i objawy kandydozy:

•  wspomniana wyżej antybiotykoterapia – zabijanie „dobrych” bakterii potencjalnie ułatwia rozrost drożdży;
• ciąża – zmiany hormonalne z niej wynikające mogą być czynnikiem predysponującym do rozwoju kandydozy;
• przyjmowanie leków steroidowych oraz antykoncepcji hormonalnej
• choroby typu: cukrzyca – z powodu niewyrównanych stężeń glukozy, niedoczynność tarczycy, choroby zmniejszające odporność – zwiększona podatność na infekcje;
• wysoko przetworzona dieta, bogata w węglowodany proste, z niską podażą białka;
• przewlekłe stany chorobowe i okresy stresu – system odpornościowy może nie funkcjonować prawidłowo i wzrasta podatność na zakażenia;

Najczęściej obserwowane objawy

Można podzielić je na grupy:

1. Związane z układem pokarmowym: wzdęcia, biegunka, zaparcia, świąd odbytu, owrzodzenie jamy ustnej i biały nalot na języku;
2. Alergiczne, związane z układem oddechowym: zapalenie zatok;
3. Związane z układem moczowym i rozrodczym: grzybica pochwy, z objawami typu świąd i pieczenie, zapalenia pęcherza moczowego;
4. Związane z układem nerwowym: zaburzenia pamięci, depresja, zaburzenia koncentracji;
5. Pozostałe: przewlekłe zmęczenie, bóle głowy, wzmożony apetyt na słodycze, wrażliwość na produkty spożywcze zawierające drożdże i pleśń;

Jaka jest diagnostyka w kierunku Candidy?

Warto podkreślić, że objawy rozwoju przerostu drożdżaka typu Candida są niespecyficzne i mogą dotyczyć wielu układów/narządów jednocześnie. W związku z tym, jedynym sposobem na odpowiednie rozpoznanie, jest wykonanie badań diagnostycznych.

Dostępne badania:

– testy wykonywane metodą ELISA – z niewielkiej ilości krwi włośniczkowej, oznaczanie przeciwciał IgG oraz IgM. Podwyższony poziom przeciwciał IgM wskazuje na niedawną infekcję, podczas gdy przeciwciała IgG wskazują na trwające lub obecne w przeszłości zakażenie kandydozą. Chcesz dowiedzieć się więcej o tego typu diagnostyce? Czytaj pod linkiem.

– posiewy z próbek kału lub wymazów z pochwy, w celu wykrycia przerostu drożdży

– badanie mikroskopowe krwi

Co zrobić kiedy wynik badania i objawy wskazują na kandydozę?

Zdania w tym temacie są podzielone. Niektórzy specjaliści uważają, że nie jest konieczne stosowanie żadnej diety, zalecają stosowanie jedynie leków przeciw grzybiczych. Niektórzy zaś zalecają ścisły reżim dietetyczny. Moim zdaniem oba aspekty są jednakowo ważne. Ciężko jest walczyć z kandydozą bez przyjęcia odpowiednich leków i zastosowania diety wspomagającej terapię.

Jaka dieta?

Nie ma jednego, idealnego dla każdego postępowania dietetycznego. Zależy ono od wielu czynników, takich jak: współistniejące nietolerancje pokarmowe, nasilenie objawów czy preferencje kulinarne pacjenta. Pacjent stosujący leczenie przeciwgrzybicze musi mieć świadomość, że jest to proces, który może potrwać nawet kilka miesięcy.  Ogólne zalecenia dotyczące dietoterapii w kandydozie mówią o ograniczeniu:

• pokarmów bogatych w cukry i rafinowane, warto ograniczyć zatem pokarmy z wysokim indeksem glikemicznym;
• należy stosować dietę wspomagającą układ odpornościowy, dietę przeciwzapalna, jak najbardziej nieprzetworzoną i naturalną;
• wprowadzić do diety produkty prebiotyczne. które wspomogą florę jelitową oraz suplementy wspomagające leczenie przeciwgrzybicze, np. olejek z oregano, kwas masłowy oraz ekstrakty z pestek z grejpfruta;

Jakie produkty wyeliminować a jakie zostawić w diecie ?

Należy wyeliminować:

• żywność zawierającą węglowodany proste i rafinowane: ciasta, ciastka, desery, słodycze, czekoladę, przetworzoną żywność, słodzone soki owocowe, napoje gazowane, soft drinki;
• produkty zawierające w swoim składzie cukier, syropy typu daktylowe, klonowy, kukurydziany;
• bardzo słodkie i przejrzałe owoce – zwłaszcza na początku dietoterapii;
• produkty zawierające drożdże – pieczywo, ekstrakty drożdży, kostki rosołowe i sosy do mięs;
• fermentowane napoje, np. alkohole – wino, piwo, piwo imbirowe, cydr, a także ocet, sos sojowy;

Co można i należy spożywać:

• nierafinowane węglowodany: kasze typu gryczana, jaglana, brązowy ryż, amarantus, domowe pieczywo na zakwasie;
• warzywa i rośliny strączkowe: świeże, mrożone lub konserwowe, soki warzywne (awokado, groch, fasola, soczewica, cebula, czosnek, zielone warzywa liściaste, np. kapusta, brokuły, brukselka, wiosenne warzywa, słodki groszek, sałata, rukola, szpinak, papryka, kiełki np. lucerny, zioła);
• mięso i ryby;
• nieprzetworzone mleko i produkty mleczne;
• jaja, najlepiej od kur z wolnego wybiegu;
• napoje roślinne z dozwolonych produktów;

Bibliografia:

• Rogalski P. „Kandydoza przewodu pokarmowego- fakty i mity” Gastroenterologia Kliniczna 2010 , tom 2, nr3, 87-97;
• Trickett S. „Jak pokonać kandydozę- przyczyny, objawy, leczenie” 2012; PZWL;
• Materiały własne Cambridge Diagnostics Polska;