Jak pomóc zestresowanemu pacjentowi?

W ubiegłym miesiącu, Cambridge Diagnostics Polska zorganizowało bardzo ciekawe szkolenie, dotyczące wspomagania równowagi neurohormonalnej żywieniem oraz tego, jak pomóc zestresowanemu pacjentowi. W dzisiejszym artykule chciałabym zebrać i opisać najciekawsze informacje z tego wydarzenia.

W poprzednim artykule pisałam, że stres nie zawsze musi być czynnikiem wyniszczającym dla organizmu, ponieważ ma on również charakter pobudzający i mobilizujący mechanizmy obronne. Warto jednak podkreślić, że obecnie wielu naszych pacjentów ma do czynienia z przewlekłym stresem, który prowadzi do wyczerpania i załamania reakcji obronnych.

Trzeba wiedzieć, że;

• 90% wszystkich chorób jest konsekwencją przewlekłego stresu– zaburzenia nastroju, zachowania, zaburzenia depresyjne, choroby sercowo-naczyniowe, nowotwory, choroby autoimmunizacyjne i zaburzenia hormonalne.
• Wzrost jednej jednostki kortyzolu powoduje wzrost insuliny o prawie 10 mU/I. Jest to tzw. „efekt storage”. Badania pokazują, że zaburzenia wydzielania kortyzolu mogą być związane z chorobami, takimi jak: zespół metaboliczny czy cukrzyca typu II.
• Dehydroepiandrosteron (DHEA), zwany również hormonem młodości, równoważy reakcję stresową wywołaną kortyzolem i pomaga radzić sobie ze stresem. Stres zaburza równowagę pomiędzy DHEA a kortyzolem, dlatego decydując się na badanie poziomu kortyzolu warto oznaczyć równocześnie poziom DHEA, aby móc określić równowagę pomiędzy tymi dwoma hormonami. Jak badać poziom tych dwóch hormonów?Najlepiej jest wykonać badanie ze śliny, ze względu na jej stabilność i nieinwazyjny sposób pobrania oraz pomiar tylko aktywnej postaci tych hormonów. Chcesz dowiedzieć się więcej nt. diagnostyki, czytaj tutaj.
• Serotonina,zwana potocznie „hormonem szczęścia”, zapobiega również napadom nadmiernego głodu, a stan zapalny spowodowany, np. infekcjami czy nietolerancjami pokarmowymi jest jednym z najważniejszych przyczyn niedoborów serotoniny.
• Stosowanie pewnych szczepów bakteryjnych może pomóc w redukcji objawów stresu. Szczepy te należą do grupy tzw. psychobiotyków, czyli bakterii, które zapewniają korzyści dla zdrowia psychicznego.
• Dopamina, jest to główny neuroprzekaźnik układu nagrody w mózgu, odpowiada również za tworzenie więzi między partnerami, a u mężczyzn jej odpowiedni poziom jest kluczowy w kontroli funkcji seksualnych – niedobory mogą powodować zaburzenia erekcji. 
• GABA, czyli kwas gamma-aminomasłowy, odpowiada za uczucie spokoju, komfortu i rozluźnienia, a jego niedobór obserwuje się m. in.: w depresji, bezsenności czy stanach lękowych. Przyczynami niedoboru GABA może być nadużywanie alkoholu oraz kofeiny. Stymulująco na produkcję GABA wpływają ćwiczenia jogi, które podnoszą jego poziom w mózgu.

Podczas szkolenia prezentowane było również kilka przypadków pacjentów z zaburzeniami snu, koncentracji, pamięci, częstymi i nawracającymi infekcjami, problemami z glikemią czy chorobami tarczycy. Wnioski podczas omawiania terapii dla tych pacjentów pokrywały się.

Podstawą do utrzymania organizmu w zdrowiu jest zmiana stylu życia oparta na:

• eliminacji czynników stresowych;

„Pomyśl o tym co w życiu codziennym Cię stresuje i spróbuj to zmienić – nie bój się udać do specjalisty po pomoc, pomyśl o wprowadzeniu do swojego życia technik relaksacyjnych, znajdź czas na odpoczynek, najlepiej na łonie natury, dużo się uśmiechaj”.

• wprowadzeniu do życia aktywności fizycznej;

Rekomendacje WHO stanowią, że każda osoba powinna poświęcać 150 minut tygodniowo na aktywność fizyczną. Aktywność powinna być dopasowana do możliwości oraz chęci – jeśli ktoś nie lubi biegać, niech wybierze spacer lub rower.

• zmiana diety, na taką o charakterze przeciwzapalnym;

Dieta przeciwzapalna oparta jest o jak najbardziej naturalne, nieprzetworzone produkty. Zakłada jako podstawę 4-5 porcji warzyw dziennie, które są bardzo dobrym źródłem substancji antyoksydacyjnych. Ponadto dodatek owoców, najlepiej tych w ciemnym kolorze np. borówki, jagody, jeżyny. Do przeciwzapalnego jadłospisu warto dołączyć pełnoziarniste zboża, nasiona roślin strączkowych oraz zadbać o źródła dobrych tłuszczy, np. oleje roślinne i ryby morskie bogate w kwasy omega 3. Eliminacja z diety produktów nietolerowanych przez pacjenta jest również elementem działania przeciwzapalnego.

• unikanie używek typu papierosy, alkohol i kofeina;

Alkohol jest bez wątpienia substancją psychoaktywną, która na początku wywołuje uczucie euforii, rozluźnienia, jednak w kolejnych fazach spożywania wykazuje działanie otępienne. Gdy pacjent ma problemy ze swoim stanem zdrowia – czy to psychiczne czy fizyczne, zalecanym jest całkowita rezygnacja z używek typu alkohol. Oczywiście istnieją rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia, mówiące o bezpiecznej ilości alkoholu, ale na to mogą pozwolić sobie jedynie osoby zdrowe.

Jeśli chodzi o kofeinę temat jest bardzo rozległy i istnieje wiele sprzecznych informacji dotyczących tego, ile kofeiny i czy w ogóle powinniśmy przyjmować. Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywności opublikował opinię, według której: „Spożycie do 400 mg kofeiny dziennie, z jakiegokolwiek źródła, i pojedyncze spożycie dawki 200 mg, nie są zagrożeniem dla bezpieczeństwa dorosłych w przypadku ogółu ludności^”. 

Należy pamiętać o tym, że kofeina zawarta jest nie tylko w kawie i napojach energetycznych, ale może znajdować się również w suplementach diety, czekoladzie czy napojach typu cola. W rekomendowanych ilościach kawa może mieć działanie dobroczynne, ponieważ substancje w niej zawarte mogą mieć pozytywny wpływ na organizm, np. wspomagający układ krążenia czy układ nerwowy.

• odpowiednia ilość snu;

Podstawowym zaleceniem dla osób dorosłych jest ok. 7-8 godzinny sen, zarówno niedobór (poniżej 6 h), jak i nadmiar snu (powyżej 9 h), nie działają korzystanie na organizm. Rekomendacje National Sleep Foundation mówią, aby udawać się na spoczynek zawsze o tej samej porze, wywietrzyć sypialnię, zadbać o wygodny materac i starać się używać swojej sypialni tylko do spania, a nie do innych aktywności, takich jak oglądanie telewizji czy słuchanie muzyki. Warto również ograniczyć ekspozycję na światło niebieskie, na min. godzinę przed snem oraz zjeść posiłek odpowiednio wcześniej, tak, aby organizm zdążył go strawić.

Szkolenia dotyczące neurohormonów i przekaźników są stosunkowo nową tematyką na rynku dietetycznym w Polsce, jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, zachęcam do udziału w kolejnej edycji tego wydarzenia, które obędzie się już we wrześniu, więcej informacji znajdziecie pod linkiem.